Ողջո՜ւյն, այսօրվա նյութը բաղկացած է 3 մասից և պատասխանում է 3 հարցի՝

1․ What hidden life do your clothes have?

Կարդալու ժամանակը՝ 10 րոպե

2․ Can we give a second life to clothes and how?

Կարդxaալու ժամանակը՝ 10 րոպե

3․ What are virtual clothes and how are they useful?

Կարդալու ժամանակը՝ 5 րոպե

Dr. Imogen Napper spent her days studying ocean pollution at Plymouth University. While examining water samples, she kept finding mysterious fibers that looked just like the material from her own fleece jacket. "I would wear my fleece during research on the water," she recalls, "and I started wondering if my own clothes were part of the problem I was studying."
Driven by this question, she set up an experiment: washing different types of synthetic clothing and measuring what came out in the water. What she discovered shocked everyone - a single load of laundry released up to 700,000 microscopic plastic fibers. These tiny threads were so small they slipped right through washing machine filters and wastewater treatment plants, ending up in oceans.

The discovery changed how we think about clothing pollution. Scientists found these microfibers everywhere - in fish, arctic ice, and even human blood samples. It sparked a wave of innovation: companies developed special washing bags to catch microfibers, and major brands like Patagonia started researching fiber-reducing technologies.
"When I started, I just wanted to answer a simple question about my fleece jacket," says Dr. Napper. "Now we're seeing entire companies change how they make clothes, and people thinking differently about what they wear."

In 2013, Patagonia's CEO Rose Marcario faced a troubling reality: an internal environmental assessment at their clothing company revealed that despite their sustainable materials, even their most environmentally conscious jacket used 135 liters of water and emitted 20 pounds of carbon dioxide in production.
"We were part of the problem," Marcario stated in her 2016 interview with Fortune. "Even though we were using recycled materials and organic cotton, we were still making too much stuff. We needed to directly address the elephant in the room - overconsumption."

So in the same year, Patagonia made a radical move that challenged the entire fashion industry. Instead of pushing for more sales, they launched Worn Wear, starting with a bold Black Friday campaign in The New York Times titled "Don't Buy This Jacket." The ad directly challenged consumers to think twice before purchasing new clothing - even from Patagonia.

Under Marcario's leadership, Patagonia established their first repair center in Reno, Nevada. Unlike typical corporate sustainability initiatives, this wasn't just about image - it was about fundamentally changing how consumers interact with their clothes. The program offered repairs, resale of used gear, and trade-in credits for customers' used Patagonia items.
The impact was measurable and significant. By 2019, the Reno facility was repairing 100,000 items annually. Each repair had concrete environmental benefits: saving 5.5 pounds of carbon dioxide emissions and 28 gallons of water. The program proved so successful that Patagonia expanded, opening additional repair centers in Portugal and Argentina.

"The most responsible product is the one that already exists," Marcario stated in a Fast Company interview, articulating a philosophy that would influence the entire industry. This wasn't just about fixing clothes - it was about fixing the relationship between consumers and their possessions.
Today, Worn Wear has become a model that other companies strive to emulate, proving that durability and repairability can be good business. The program demonstrated that a major retail brand could successfully encourage less consumption while maintaining a profitable business model.

Franklin Zepeda was driving through Chile's Atacama Desert when he first saw it - a massive mountain of discarded clothing rising from the desert floor. As an architect focused on sustainable building, something clicked in his mind. "In Chile, we have a housing crisis and a waste crisis. I was looking at both problems at once," he recalls.
Back in his studio in Alto Hospicio, a low-income area near the desert, Franklin couldn't shake what he'd seen. Fast fashion companies were dumping up to 39,000 tons of clothing annually in their desert, while 2.2 million Chileans lacked proper housing. The irony wasn't lost on him: "We were literally sitting on mountains of potential building materials."
Franklin teamed up with civil engineer Sofia Maturana to experiment with clothing waste. In their makeshift lab, they compressed discarded textiles into solid blocks, testing different combinations and pressures. After months of trial and error, they created "EcoBlocks" - construction blocks made from compressed textile waste that proved as durable as traditional materials but with better insulation properties.

In 2019, they founded their company, EcoFibra, and built their first test home in Alto Hospicio using 12 tons of clothing waste - equivalent to saving 36,000 pieces of clothing from the desert. The house stayed 4-5 degrees cooler in summer and warmer in winter compared to traditional homes, using 30% less energy.
"When we showed local families that their homes could be built from these mountains of waste, they didn't just see a solution to waste - they saw hope," says Sofia. EcoFibra now employs local workers to sort and process clothing waste, creating jobs while solving two crises at once.
Today, EcoFibra has built over 300 homes and prevented 3,600 tons of clothing from ending up in the desert. "The fashion industry's waste became our community's resource," Franklin reflects. "Sometimes the biggest problems contain their own solutions - we just need to look at them differently."

Rati Sahi Levesque was working as a luxury fashion buyer in 2010 when she noticed something strange: the most expensive items in her store were selling the fastest. "But these same customers were complaining about their closets being full of clothes they rarely wore," she recalled in her interview with Vogue Business.
When she met Julie Wainwright, they discovered a shared observation: luxury fashion had a circulation problem. Expensive clothes were sitting unused in closets while demand for these items remained high. In 2011, they launched The RealReal, but with a twist - every item would be authenticated by experts.
"People thought we were crazy to try selling used luxury goods online," Julie told Forbes. "The conventional wisdom was that no one would buy expensive items without touching them first." Their first authentication center was Julie's kitchen table, where experts carefully verified each item's authenticity.

The breakthrough came when they noticed an unexpected trend: teenage customers were their fastest-growing segment. "These young customers saw buying pre-owned luxury as smart, not shameful," Rati explained to Business of Fashion. They were calculating cost-per-wear and resale value before purchasing - concepts previously foreign to teen shoppers.
By 2021, The RealReal had processed over 24 million items, preventing an estimated 896 million pounds of carbon emissions by keeping these pieces in circulation. Their authentication centers have expanded from a kitchen table to over 1.6 million square feet of processing facilities, employing hundreds of experts.
Most significantly, they've changed how people view fashion ownership. According to their 2022 Luxury Resale Report, 44% of their Gen Z customers say they check potential resale value before buying new luxury items. "We didn't just create a marketplace," says Rati. "We created a new way of thinking about fashion."

Աշխարհում մեկ տարում 80 միլիարդ միավոր հագուստ է արտադրվում։ Սա 4 անգամ շատ է 20 տարի առաջվա համեմատ։ Բարեբախտաբար կան կազմակերպություններ, որոնք ջանում են նվազագույնի հասցնել հագուստի նման քանակության վնասը շրջակա միջավայրին։ Օրինակ՝ մոսկովյան «Երկրորդ շունչ» ("Второе дыхание") հիմնադրամը զբաղվում է հագուստի հավաքմամբ, վերաբաշխմամբ, վերամշակմամբ ու իրացմամբ։ Սկզբում բոլոր իրերը Մոսկվայում առաջնային տեսակավորում են անցնում։ Մի մասը գնում է նվիրատվության, մի մասը՝ վերամշակման, մյուս մասը՝ վաճառվում է ծախսերը փոխհատուցելու համար։ Հետո նվիրատվության ու վաճառքի ենթակա հագուստը լրացուցիչ տեսակավորվում է՝ կախված իր նշանակությունից՝ մանկական հագուստ, միջսեզոնային, ձմեռային և այլն։
Վերամշակման ենթակա հագուստը Մոսկվայից միանգամից ուղարկվում է Կոստրոմա, որտեղ էլ վերամշակման պահեստն է։
Պահեստում բոլոր իրերը բաժանվում են ենթակատեգորիաների ըստ բաղադրության՝ սինթետիկա, բուրդ և բամբակ։ Հետո տեսակավորում են ըստ գույնի, կտրում են բոլոր օժանդակ դեկորները ու դետալները։

Այսօր ամեն տասներորդ գնորդը հագուստ է ձեռք բերում բացառապես սոց. ցանցերում բովանդակություն (content) ստեղծելու համար։ Դրանից հետո հագուստը լավագույն դեպքում վերադարձվում է խանութ, վատագույն դեպքում՝ այն զգեստապահարանում հնոտի է դառնում կամ աղբանոց նետվում։
Բայց եթե քոնթենթը վիրտուալ է, ապա հագուստն էլ կարող է վիրտուալ լինել։ Ըստ էության՝ դրանք եռաչափ, ծավալուն, երբեմն նաև անիմացիայի տեսքով ներկայացված զգեստներ, տաբատներ, վերարկուներ, կիսաշրազգեստներ և կոշիկներ են։ Այն փորձելու համար հարկավոր է ընդամենը լուսանկարվել նեղ, ընդգրկող հագուստով, որի վրայից էլ կդրվի դիզայներական հագուստը։ Այս գործընթացը հիշեցնում է թղթե տիկնիկների կամ «Sims» խաղերը։

Վիրտուալ սպորտային կոշիկ է ներկայացրել նաև Gucci-ն։ Դրանք մշակվել են բելառուսական Wanna IT ընկերության հետ համատեղ։ Մեկ զույգ կոշիկը Gucci-ի կայքում 11.99 ԱՄՆ դոլար է, իսկ Wanna հավելվածում՝ 8.99 ԱՄՆ դոլար։
Չինաստանում 2019 թվականին անիմացված աստղերի գաղափարն են ստեղծել։ Հորինում ես որևէ հերոս, բայց այս հերոսը ինչ-որ պատմության կերպար չէ, այլ վիրտուալ դերասան/ուհի, ով կարող է մասնակցել եւ «նկարահանվել» ցանկացած նախագծում։ Նա հաճախ հարցազրույցներ է տալիս, երաժշտություն է ձայնագրում և այլն։ Առաջին վիրտուալ կին իդեալ դերասանուհու անունը Լեյն է։

Արագ նորաձևության մեծ խնդիրներից է այն, որ հագուստը, հատկապես՝ սինթետիկ նյութերից պատրաստված, այնքան էժան է, որ մարդիկ հոգեբանորեն պատրաստ են մի քանի անգամ իրը գնելու։ Խնդիրը ավելի է խորանում այն պատճառով, որ այս մեծածավալ արտադրված հագուստը նաև ավելի անորակ է և պիտանի չէ երկար օգտագործման։ Որոշ ժամանակ անց մարդիկ ստիպված են լինում գնել նորը՝ միաժամանակ ցանկանալով հետևել արագ փոփոխվող նորաձևության թրենդներին։ Սոցիալական ցանցերը մարդկանց խրախուսում են իրենց միշտ ինչ-որ նոր բանում ի ցույց դնել։ Այսպես, մենք մտնում ենք սպառման այս ցիկլ ու չենք կարողանում դրանից դուրս գալ։

Արդյունքում ամեն տարի ստեղծվում է տարբեր քիմիկատներով մշակված անորակ հագուստի ահռելի ծավալների թափոն, որը աղտոտում է միջավայրը ու վնաս հասցնում ջրային ավազաններին, ձկներին և ի վերջո մեզ՝ մարդկանց։
Այսքան լայնածավալ և արագ արտադրությունը նաև էներգիապես ինտենսիվ է և նպաստում է ածխաթթու գազի առատ արտանետումներին։
Ամենախոշոր արագ նորաձևության բրենդներն են՝ Zara, H&M Group, UNIQLO, GAP, Forever 21, Topshop, Esprit, Primark, Fashion Nova, և New Look։